Trong dòng chảy nghệ thuật truyền thống dân tộc, nghệ thuật Tuồng (Hát bội) đã in đậm dấu ấn trong đời sống văn hóa của nhân dân miền Trung nói riêng và cả nước nói chung. Giữa những thăng trầm của thời cuộc, vẫn có những nghệ sĩ cống hiến trọn đời để giữ cho tiếng trống chầu và câu hát tuồng ngân vang. Trong số đó, Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Hoàng Phương Thảo là một gương mặt tiêu biểu – người nghệ sĩ tài năng, tâm huyết, cống hiến hết mình cho nghệ thuật Tuồng (Hát bội).
NSND Hoàng Phương Thảo, sinh năm 1957 tại Trạm Trôi, Hoài Đức, Hà Nội. Từ tuổi thiếu niên, cô đã tham gia vào các đội văn nghệ quần chúng, rồi bén duyên với Tuồng – bộ môn sân khấu cổ truyền đòi hỏi sự khổ luyện, bản lĩnh và tình yêu mãnh liệt. Tuy sinh ra ở mảnh đất Thủ đô ngàn năm văn hiến, nhưng NSND Hoàng Phương Thảo lại có duyên với dải đất miền Trung nắng gió, đầy nghĩa tình để theo đuổi niềm đam mê nghệ thuật Tuồng và Đoàn Tuồng Liên khu 5 - Nhà hát Tuồng Đào Tấn (nay là Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh) - nơi cô dành hết tâm huyết, tài năng của mình cống hiến cho sự nghiệp này.
Chân dung NSND Hoàng Phương Thảo
NSND Hoàng Phương Thảo được truyền nghề bởi các bậc thầy tên tuổi về nghệ thuật Tuồng như: NSND Nguyễn Nho Túy, NSND Ngô Thị Liễu, NSND Đinh Quả....Gắn bó với đất Tuồng Bình Định từ năm 1976 đến nay, thành tích mà NSND Hoàng Phương Thảo đạt được đã để lại trong lòng những bạn nghề, những khán giả yêu Tuồng sự kính phục, trân trọng về tài năng của cô. Với bảng vàng thành tích đáng trân quý: 5 huy chương Vàng, 3 huy chương Bạc trong các kỳ Hội diễn, Liên hoan sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc; Huân chương Lao động hạng Ba; 02 lần vinh dự nhận bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, nhiều lần nhận bằng khen Bộ VHTT&DL, UBND Tỉnh và các hội nghề nghiệp. Đây là điều mà rất nhiều nghệ sĩ, nhất là những nghệ sĩ trẻ hôm nay mơ ước.
NSND Hoàng Phương Thảo (trái) trong vai “Hồ Nguyệt Cô”
Với giọng hát vang, sáng, giàu cảm xúc, cùng lối diễn xuất chân thực, tinh tế, NSND Hoàng Phương Thảo đã thành công trong hàng loạt vai diễn kinh điển của tuồng cổ, tuồng lịch sử và tuồng hiện đại. Cô đặc biệt nổi bật ở những vai đào võ (đào chiến) - những nhân vật nữ có thế mạnh về vũ đạo, vừa kiêu hãnh, vừa bi tráng, thể hiện phẩm chất cao đẹp qua từng trang tuồng, chẳng hạn như các vai: Đào Tam Xuân (vở Đào Tam Xuân loạn trào),Trưng Trắc (vở Trưng Nữ vương), Nữ tướng Bùi Thị Xuân (vở Bùi Thị Xuân hồi kết cuộc), Liễu Nguyệt Tiêm (vở Đào Phi Phụng)… bằng lối diễn xuất tự tin, đầy nội lực và giàu cảm xúc. Ngoài ra, cô còn là nghệ sĩ đa năng, diễn tốt các dạng vai đào điên như: Phương Cơ, Mai Xuân...; đào lẳng như: Đát Kỷ, Thị Hến, Nguyệt Cô..., kể cả dạng vai phức tạp, đa tính cách, cùng một lúc hóa thân vào hai nhân vật ông già và người vợ trẻ như trong trích đoạn "Ông già cõng vợ đi xem hội". Những vai diễn “để đời” của cô không chỉ chinh phục khán giả trong nước mà còn để lại ấn tượng khó phai đối với bạn bè quốc tế trong các chuyến lưu diễn nước ngoài, góp phần giới thiệu, quảng bá những giá trị tốt đẹp của nghệ thuật Tuồng ra thế giới.
Mỗi lần bước lên “thánh đường nghệ thuật” là lúc NSND Hoàng Phương Thảo vừa sống cuộc sống của nhân vật vừa thực hiện vai trò của người nghệ sĩ. Với cô không chỉ là năng khiếu, cái duyên mà còn là sự khổ luyện, kiên trì và tận tâm của người nghệ sĩ, nhất là nghệ thuật Tuồng được xem là bộ môn khó nhất trong các loại hình nghệ thuật truyền thống. Khi đứng trên sân khấu, cô mới là “chính mình”- một nghệ sĩ luôn “cháy hết mình” với tình yêu nghề. Cô như sinh ra là để diễn Tuồng, dành cho Tuồng và theo nghiệp Tổ bằng tất cả niềm đam mê và máu thịt của mình.
NSND Hoàng Phương Thảo (bên phải ngoài cùng) trao giải cho các diễn viên trẻ
Không chỉ là một nghệ sĩ biểu diễn, NSND Hoàng Phương Thảo còn dành nhiều tâm huyết cho công tác truyền dạy nghề cho các nghệ sĩ tiếp nối. Cô đã trực tiếp hướng dẫn, giảng dạy nhiều nghệ sĩ trẻ tại các khoá đào tạo của Trường Trung cấp văn hoá nghệ thuật Bình Định trước đây cũng như các nghệ sĩ hiện đang công các tại Đoàn Tuồng Đào Tấn. Với sự “truyền lửa” đầy tâm huyết và trách nhiệm của NSND Hoàng Phương Thảo đã góp phần đào tạo nhiều nghệ sĩ trẻ, có triển vọng của Nhà hát. Một số học trò của cô truyền dạy hiện đã trở thành những nghệ sĩ nòng cốt của sân khấu Tuồng hôm nay.
NSND Hoàng Phương Thảo chia sẻ: “Nghe các em hát Tuồng, xem các em diễn Tuồng tôi thấy trong lòng vui mừng khôn tả vì trong xu thế hiện nay đa số các bạn trẻ không mấy mặn mà với nghệ thuật truyền thống nhưng các em đã làm cho tôi thay đổi quan điểm đó và tự hào rằng lớp trẻ vẫn dành rất nhiều tình cảm, nhiệt huyết với nghệ thuật Tuồng nếu chúng ta, những người có trách nhiệm biết phát hiện, giúp đỡ để chắp cánh cho những tài năng trẻ này bay cao, bay xa trên con đường nghệ thuật”.
NSND Hoàng Phương Thảo (thứ ba từ trái sang) và các học trò
Với hơn nửa thế kỷ hoạt động nghệ thuật, NSND Hoàng Phương Thảo đã được Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý, trong đó danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (năm 2012) là sự ghi nhận xứng đáng cho những cống hiến không biết mệt mỏi của cô cho sân khấu Tuồng. Trong bối cảnh nghệ thuật truyền thống đang phải đối diện với nhiều thách thức, sự tận tụy, tâm huyết của NSND Hoàng Phương Thảo với nghề chính là điều đáng trân quý, là nguồn động viên lớn lao cho đồng nghiệp và học trò. Hình ảnh cô trên sân khấu với ánh mắt sắc sảo, giọng hát vang xa, động tác điêu luyện mãi là hình ảnh đẹp của người nghệ sĩ hết lòng vì nghiệp Tổ.
Quả thật, NSND Hoàng Phương Thảo - người gìn giữ và lan toả hồn Tuồng, là minh chứng sống động cho tình yêu và niềm đam mê cháy bỏng với nghệ thuật truyền thống dân tộc, đáng để thế hệ nghệ sĩ trẻ hôm nay học tập và noi theo.
